RĘKODZIEŁO - SZTUKA WARTA ZACHODU
Termin realizacji: kwiecień-grudzień 2015
Realizatorzy: Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” oraz Stowarzyszenie Jantar
Projekt ma na celu ochronę i promocję dziedzictwa materialnego i niematerialnego Warmii i Mazur oraz animację i edukację kulturalną mieszkańców regionu. W ramach poszczególnych działań zorganizowane zostaną warsztaty i spotkania edukacyjne dotyczące dziedzictwa kulturowego i jego współczesnych przejawów.
Projekt realizowany na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, ze szczególnym uwzględnieniem trzech gmin – gmina Tolkmicko – Kadyny, gminy Pasłęk – Aniołowo, a także w Elblągu- gmina miasto Elbląg. Skierowany w szczególności do osób, które chciałyby poznać swoje korzenie i kulturę ludową regionu, zarówno do dzieci i młodzieży, jak i osób dorosłych, które chciały poznać lub już znały i kultywują dawne techniki i style.
1. Ogólnopolski Konkurs Plastyczny "Drewniane dziedzictwo" maj – grudzień 2015
Konkurs skierowany do osób posiadających zdolności pracy w drewnie i zainteresowanych historią i tradycjami regionu Warmii i Mazur (tematyka prac musiała nawiązywać do tutejszego dziedzictwa kulturowego).
Uczestniczyć w nim mogli uczniowie szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych oraz placówek kulturalno-oświatowych, a także osoby dorosłe. Prace mogły wykonane w dowolnych technikach rzeźby i płaskorzeźby w drewnie. Konkurs miał na celu zainteresowanie historią i tradycjami regionu Warmii i Mazur, poszerzenie wiedzy o sztuce ludowej, a także kształcenie zdolności pracy w drewnie.
Prace nadesłane na konkurs oceniła w grudniu komisja w składzie: Paulina Łuczak - historyk sztuki i przewodnicząca jury, Teresa Miłoszewska – kierownik Działu Edukacji Kulturalnej w CSE „Światowid” oraz Ewa Bednarska-Siwilewicz, artysta-plastyk.
Na konkurs nadesłano 54 prace z całej Polski wykonanych w technikach płaskorzeźby i rzeźby w surowym drewnie, bejcowane, z polichromią wykonaną w technice tempery jajecznej z naturalnych pigmentów. Najlepsze prace zostały nagrodzone nagrodami rzeczowymi i zaprezentowane w Galerii Nobilis na wystawie.
2. Warsztaty ceramiczne i kulinarne "Historie z warmińskiego pieca" - Aniołowo, 25-27.06.2015
Cel warsztatów to nabycie umiejętności tworzenia prac ceramicznych oraz sposobów budowania pieca chlebowego.
Warsztaty rozpoczęły się spotkaniem z etnologiem – Martą Derlukiewicz, która przedstawiła uczestnikom warsztatów historię pieców warmińskich, metody ich zdobienia i wykonywania oraz pokazała zdjęcia dawnych pieców. Warsztaty rzeźby w glinie miały na celu zapoznanie młodzieży w techniką pracy z tym materiałem. W tym samym czasie na terenie świetlicy wiejskiej w Aniołowie zbudowany został piec ceramiczny do wypieku chleba. Wcześniej instruktor CSE Światowid, Ewa Bednarska-Siwilewicz wykonała w pracowni ceramicznej w CSE "Światowid" jeden z pieców do wypieku chleba dzięki czemu podczas warsztatów chleb można było wypiekać w dwóch piecach.
Warsztaty plastyczne zakończyły się warsztatami kulinarnymi, podczas których pod okiem gospodyni domowej uczestnicy przygotowywali własnoręcznie chleby, które następnie były pieczone w piecach chlebowych.
Dzięki włączeniu w projekt społeczności Aniołowa po warsztatach w świetlicy „Pod dobrym aniołem” odbyło się spotkanie integracyjne, podczas którego uczestnicy warsztatów pod okiem gospodyni, a Haliny Cieśla nauczyli się wyrabiać chleb domowym sposobem.
W ramach warsztatów powstał materiał e-learningowy jak wykonywać chleb który jest dostępny na portalu eŚwiatowid.pl.
3. Plener plastyczny "Etnowakacje" Kadyny, 7-11.07.2015
Cel pleneru to nawiązanie do ceramicznych tradycji regionu – Kadyny słynęły z ceramiki majoliki.
Motyw przewodni to szkliwione kafle piecowe. Podczas pleneru młodzież nauczyła się wyrabiać i zdobić kafle, które były szczytowym wytworem ceramiki mazurskiej. Warsztaty w Kadynach poprzedzone zostały spotkaniem z etnografem – po raz kolejny etnograf Marta Derlukiewicz wprowadziła uczestników warsztatów w świat historycznej ceramiki z Kadyn.
Warsztaty ceramiczne poprowadził wykładowca na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim profesor Marek Szczęsny oraz Ewa Bednarska Siwilewicz. Warsztaty z linorytu poprowadził artysta plastyk Sławomir Zawistowski. Zajęcia warsztatowe odbywały się w namiocie ustawionym na plaży w Kadynach, w sąsiedztwie zabytkowej cegielni oraz w świetlicy w Kadynach.
Część prac ceramicznych od razu została wypalona w piecu zmiennym opalanym węglem drzewnym, pozostałe prace zostały poddane obróbce w piecu ceramicznym w pracowni CSE „Światowid”.
W ramach kadyńskich „Etnowakacji” uczestnicy pleneru wzięli udział, pod okiem etnologa, w badaniach terenowych. Podczas warsztatów wcielili się w rolę etnologa i samodzielnie przeprowadzali wywiad z twórcą ludowym z Kadyn oraz z miejscową ludnością. Dzięki temu nie tylko poznali historię okolic, ale również zdobyli wiedzę w jaki sposób interpretować źródła historyczne oraz przekazy ustne.
W trakcie pleneru odbyło się również kilka działań edukacyjnych i animujących, w których udział wzięli mieszkańcy Kadyn i turyści wypoczywający nad Zalewem Wiślanym. Były to:
- konkurs rzeźby w piasku dla dzieci i młodzieży
- warsztaty plastyczne połączone z wycieczką rowerową – „Podróże ze szkicownikiem” – podróż odbyła się Szlakiem Kopernikowskim, przez Rynek w Tolkmicku, wzdłuż kolei Nadzalewowej, przez Leśniczówkę Nowy Wiek do Świętego Kamienia
- wykład prof. Marka Szczęsnego nt. postaci Wita Stwosza – wykład dotyczył m.in. ostatnich badań z zakresu historii sztuki dotyczących nieznanych technik i rozwiązań używanych przez Wita w okresach kiedy był mniej znanym rzeźbiarzem jak również wtedy kiedy popadł w niełaskę
- warsztaty graficzne -tworzenie ex librisów i pieczęci w technikach kakografii, gipsorytu, linorytu, monotypii
- wystawa prezentująca prace powstałe podczas warsztatów oraz z poprzedniej edycji pleneru.
Wystawa poplenerowa odbyła się w terminie 14-30.09.2015 r. Wystawa została zorganizowana w Galerii Nobilis w CSE "Światowid" w Elblągu. Na wystawie zaprezentowane zostały prace powstałe podczas pleneru w Kadynach. Były to zarówno prace ceramiczne, ozdobne kafle, linoryty oraz obrazy olejne, grafiki i rysunki piórkiem.
Podczas pleneru powstały dwa materiały e-learningowe, z których można nauczyć się wykonywać linoryt oraz kafle.
4. Warsztaty plastyczne i animacyjne „W kręgu elbląskich legend”, Elbląg, 1.10 - 09.12.2015
W warsztatach wzięły udział dzieci z elbląskiej Szkoły Podstawowej nr 23, które pod opieką nauczyciela przygotowały opowiadanie inspirowane elbląskimi legendami. Dzieci poznały również sposób wykonywania scenografii i kostiumów do przedstawienia, które zostało zaprezentowane szerszej publiczności podczas rozstrzygnięcia konkursu plastycznego „Legendy elbląskie”.
W realizacji zadania brał udział etnolog, który pomógł w organizacji warsztatów i przygotowania przedstawienia dot. legend elbląskich oraz konsultant z Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Elblągu, który pomagał w przygotowaniu scenariusza i przedstawienia oraz opracował scenariusz lekcji z zakresu edukacji regionalnej w oparciu o elbląskie legendy.
Rozstrzygnięcie konkursu plastycznego „Legendy elbląskie” odbyło się 9.12.2015 r. Na konkurs wpłynęło ponad 230 prac. Nadesłano kilka makiet przestrzennych, wpłynęły prace w formie komiksu oraz prace wykonane w różnych technikach rysunkowych: malarstwo, ołówek, pastel suchy i olejny, techniki mieszane.
Nagrodzone prace zaprezentowane zostały w holu głównym „Światowida”, na I piętrze. Po wręczeniu nagród zebrani goście mogli obejrzeć inscenizację o Piekarczyku w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej nr 23 w Elblągu.
5. Warsztaty z dizajnu "Moda na folklor", Elbląg, 23- 25.10.2015
Cel warsztatów to zaprezentowanie elbląskiej młodzieży kultury ludowej i pamiątkarstwa w sposób nowoczesny i atrakcyjny.
W ten sposób chcieliśmy pokazać, że dziedzictwo kulturowe jest płaszczyzną, która nadal może inspirować i oddziaływać na różne dziedziny sztuki, a ciekawie dostosowana być modnym i pożądanym elementem ozdobnym. Uczestnicy warsztatów podczas zajęć poznali sposoby wykorzystania elementów ludowych w projektowaniu wnętrz, poznali trendy we współczesnym wzornictwie inspirowane sztuką i kulturą ludową, a także pod okiem specjalistów próbowali opracować gadżety inspirowane dziedzictwem kulturowym Warmii i Mazur.
6. Warsztaty plastyczne „W betlejemskiej szopce pachnie piernikami”, Kadyny, 14-15.12.2015
Przedświąteczny czas inspiruje do tworzenia prac związanych z Bożym Narodzeniem, dlatego w grudniu w Świetlicy Kadyna zaplanowano warsztaty z tworzenia szopek betlejemskich oraz z pieczenia i dekorowania pierników.
Warsztaty rzeźbiarskie i plecionkarskie, które miały na celu tworzenie szopek i postaci z szopek betlejemskich, odbywały się w świetlicy wiejskiej w Kadynach. Z kolei pod okiem gospodyni świetlicy Doroty Lebioda dzieci i młodzież szkoliła się w przedświątecznym wypiekaniu pierników.
Całe spotkanie miało na celu prezentację i kultywowanie zwyczajów kulinarnych oraz tradycji Warmii i Mazur związanych ze świętami Bożego Narodzenia. Na zakończenie warsztatów upieczone pierniki zostały udekorowane pod okiem etnologa, który przedstawił dawne motywy zdobnicze, nawiązujące do pięknej i wielowiekowej tradycji.
Z kolei po wykonaniu szopek i postaci wszyscy uczestnicy warsztatów udali się do Klasztoru Franciszkanów, gdzie wykonane prace zostały poświęcone przez ojca Franciszkanina.
Projekt uzyskał dofinansowanie ze środków Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego oraz Starostwa Powiatowego w Elblągu.
